Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in ekopolitik literatürdeki en değerli sözüdür: ‘Boş tencerenin yıkayamayacağı güç yoktur.’ Yıllardır bu tespitin geçerliliğine dair birçok fikir ortaya atılırken, 14 Mayıs seçimlerinde ekonomik konjonktürün seçim sonuçlarını büyük ölçüde etkileyeceği düşünülüyordu. Ancak ana sınırlara bakıldığında, hiç de öyle değildi. Peki detaylara girince ne görüyorsunuz? Özellikle ekonomistler ile siyaset ve sosyal bilimciler, ‘resmi’ seçim sonuçlarına yansıyanlar hakkında ne diyor?
Türkiye son yılların en kritik ve gergin seçim sürecini yaşıyor. 14 Mayıs’ta sandık başında toplanan vatandaşın açıklanan “resmi” sonuçlara göre ülkeyi kimin yöneteceğine karar veremediği anlaşıldı. Mevcut Cumhurbaşkanı Erdoğan ile muhalefet ittifakının adayı Kılıçdaroğlu, “mutlak” çoğunluk elde edemedi.
2000’li yıllar öncesinde Türkiye’nin sistemsel düzensizlikler ve yönetimsel sorunlardan kaynaklanan birkaç yıllık döngüler halinde yaşadığı ekonomik krizler, 2001’de zirve yaptı. Halen bir kesimin eleştirdiği Kemal Derviş, ekonomiye (dolayısıyla vatandaşa) neşterle vurdu. , tabiri caizse. Ancak köklü siyasi değişimle (Kasım 2002 – AKP tek başına iktidara geldi) tam etkileri görülmeden, mevcut hükümet bu etkilerin sonuçlarını aldı.
İlk dönemlerinde ekonomi politikaları “genel olarak” başarılı olan Erdoğan, ülkede bir refah ortamı yaratırken, dünya konjonktürü ve bürokratik ekipler bu ortamı pekiştirdi. Sonra rüzgar dönmeye başladı.
Siyasette farklı yollar izledikten, dünyadaki bol para ortamında tökezledikten ve takımlardaki büyük değişikliklerden sonra ekonomide “motor ışığı” yanmaya başladı.
Hep tamir edilmeye çalışılan ekonomide, 2018’de Cumhurbaşkanlığı sistemine ilk geçildiğinde “hiçbir şey olmasa da bir şeyler olur” 2021’de dünyadaki sorunların artmaya başladığı açıklandı. karşı tarafta hareket edilmelidir. Direksiyonu kırmak, bozuk yolda hedefe ulaşmak (büyüme/seçilme) patlak lastikle janta binmek gibiydi. Kamyon kasasındaki işlerin (enflasyon/satın alma gücü/orta sınıf/TL/dolar) sarsıldığını, kırıldığını, ezildiğini gördük. Bu ortamda Merkez Bankası her düşen kasayı etiketlemekle meşguldü.
Bu ortamda seçime geldik ve tüm ekonomistler seçimde büyük bir değişiklik beklemeye başladı. Ama öyle değildi. “6 kez gidip 7 kez gelen” merhum tecrübeli siyasetçi Demirel’in görüşleri artık geçerli değil miydi?
Doç. Dr. Ümit Akçay boş potu “doğru ama eksik” olarak yorumluyor.
Pot şimdi daha az dolu evet ama muhalefet kemer sıkma + faiz artırımı önerdiği için potanın daha fazla doldurulabileceğine dair bir inanç yok.
Ekonomik durumun anlatımında büyük hatalar var, maalesef ezbere yapılan yorumlar bizi bir yere götürmez. Bu neden değerli?
Ezberleyip de aklından geçenler çıkmadığında ‘insanlar toggmus demek ki’ gibi lümpen bir yorum yapabilirsiniz.
TOBB öğretim üyesi Dr. Fatih Özatay da boş potun “aslında etkili” olduğunu belirtiyor.
Abdurrahman Yıldırım seçim öncesi durumu anlatıyor. Seçim sonrası dönemi de değerlendiriyor.
Seçmen kutuplaştı ve “güvenlik kaygısı” gündeme geldi.
Muhalefet pot sorununu açıklayamadı ve kısıtlı kaldı.
Seçimden sonra Erdoğan kazanırsa, politikaları değişmezse, ‘ekonomi daha da kötüye gider, tencereler boşa gider.’ o ekler. Kaynak: Habertürk
Seçim öncesi politikalar etkili oldu mu?
Bolu İzzet Baysal Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Durusoy, Independent Türkçe’de Abdulhakim Günaydın’a yaptığı değerlendirmede, seçim sonucunun ülke ekonomik gerçeklerine gölge düşürmediğini belirterek, ekonomideki düzenlemelerin önemli olduğunu vurguladı. seçim öncesi duyarlılığı etkiledi.
“Tencere boştu. Tencerenin dibini delmek üzereyiz.”
İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. tek tek.’ sözlerini kullandı.
Selimler, vatandaşın seçimlerde vaatlere baktığını, “boş pota”nın “sandığa yansımadığını” doğruladı. Kaynak: Bağımsız
Siyaset biliminin duayeni Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu, “boş pota” karşıtlarının güç bulduğuna dikkat çekti.
Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kalaycıoğlu, sosyal yardımların etkili olduğunu ve hatta arttığını belirterek, ekonominin sandığa yansımasının ‘basit’ olmadığını, uzun vadede etkisini gösterdiğini söyledi. Ekonomiden çok kültür, din, aidiyet ve etnik gerçeklerin devreye girdiğini söyleyen Erdoğan, ‘terörle ilgili söylemlerin insanların düşüncelerini değiştirmiş olabileceğini’ söyledi. Kaynak: Bağımsız
Atilla Yeşilada, “Sandığın Dışında Ekonomik Kriz” başlığı altında, 28 Mayıs’tan sonra Kılıçdaroğlu’nun resesyona gireceğini ve Erdoğan’ın ekonomik düşüncelerinin çok büyüyeceğini öngörerek, ikinci tip senaryolarını paylaştı.
